PROGRAM WYCHOWANIA I NAUCZANIA
dla ucznia z opinią nr 260/2022/2023
z uwagi na niepełnosprawność intelektualną w stopniu umiarkowanym
I. Charakterystyka programu
Program przeznaczony jest dla ucznia z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym realizującego naukę w szkole podstawowej.
Program obejmuje treści kształcenia zgodne z:
- podstawą programową zawartą w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej,
- zaleceniami Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej
- wielospecjalistycznej oceny funkcjonowania ucznia
II. Zadania szkoły
· Tworzenie warunków niezbędnych do zapewnienia uczniowi poczucia bezpieczeństwa, wzmacniania własnej wartości i akceptacji oraz komfortu psychicznego w procesie integracji ze środowiskiem, jednocześnie wspierających aktywność i uczestniczenie w życiu klasy i szkoły.
· Dokonywanie wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia i na jej podstawie opracowywanie i modyfikowanie indywidualnego programu edukacyjnoterapeutycznego
· Zapewnienie uczniowi udziału w niezbędnych zajęciach rewalidacyjnych, wynikających z jego potrzeb i zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego.
· Zapewnienie warunków do realizacji celów edukacji i rewalidacji, w szczególności warunków społecznych i materialnych.
III. Cele programu
Cel główny:
Celem edukacji ucznia z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym jest budowanie jego tożsamości, rozwijanie autonomii i poczucia godności, wdrażanie go do funkcjonowania społecznego oraz do rozumienia i przestrzegania norm społecznych, a w szczególności wyposażenie go – stosownie do jego możliwości – w takie umiejętności i wiadomości, które pozwolą mu na postrzeganie siebie jako niezależnej osoby, oraz aby:
· mógł porozumiewać się z otoczeniem w najpełniejszy sposób, werbalnie i pozawerbalnie z wykorzystaniem znanych sposobów porozumiewania się,
· zdobył maksymalną samodzielność w zakresie zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych,
· był zaradny w życiu codziennym, adekwatnie do indywidualnego poziomu sprawności i umiejętności oraz miał poczucie godności własnej i decydowania o sobie,
· mógł uczestniczyć w różnych formach życia społecznego na równi z innymi członkami danej zbiorowości, znając i przestrzegając ogólnie przyjętych norm współżycia, zachowując prawo do swojej inności,
· mógł nabywać wiedzę, umiejętności i postawy na miarę swoich możliwości, przydatne w przyszłym dorosłym życiu.
Cele szczegółowe:
- Doskonalenie umiejętności nadawania i odbioru informacji drogą werbalną i pozawerbalną;
- Wyrażanie swoich emocji i przyjmowanie postawy społecznie akceptowanej oraz dokonywanie właściwych wyborów i decyzji;
- Utrwalanie zdobytych umiejętności z zakresu samodzielności i zaradności, dążenie do niezależności w wykonywaniu prostych zadań życia codziennego: higiena, ubieranie się, jedzenie;
- Przygotowanie do pełnienia roli członka rodziny, grupy rówieśniczej, członka społeczności lokalnej;
- Korzystanie z usług instytucji użyteczności publicznej;
- Samodzielnie i we właściwy sposób organizowanie czasu wolnego i wypoczynku;
- Rozwijanie, na miarę swoich możliwości zainteresowań i uzdolnień;
- Orientowanie się w bliższym i dalszym środowisku przyrodniczym;
- Dbanie o własne zdrowie, unikanie zagrożeń, rozumienie znaczenia racjonalnego odżywiania;
- Dostrzeganie potrzeby ochrony środowiska i odpowiedzialności za środowisko;
- Identyfikowanie się ze swoim krajem, miastem, rozpoznawanie symboli narodowych;
- Odróżnianie teraźniejszości od przeszłości i przyszłości;
- Posiadanie podstawowych umiejętności praktycznych, ułatwiających mu funkcjonowanie osobiste i społeczne.
III. Procedury osiągania celów
Formy zajęć
W szkole podstawowej wyodrębnia się:
· zajęcia edukacyjne:
◦ funkcjonowanie osobiste i społeczne,
◦ zajęcia rozwijające komunikowanie się,
◦ zajęcia rozwijające kreatywność,
◦ wychowanie fizyczne,
◦ etyka;
· zajęcia rewalidacyjne.
Osią wszystkich działań edukacyjnych jest wspieranie rozwoju funkcjonowania osobistego i społecznego ucznia. Temu celowi służą wszystkie, ściśle ze sobą powiązane, rodzaje zajęć.
Cele programu realizowane będą na zajęciach:
· funkcjonowanie osobiste i społeczne,
· zajęcia rozwijające komunikowanie się,
· zajęcia rozwijające kreatywność,
· wychowanie fizyczne,
· etyka.
Funkcjonowanie osobiste i społeczne to zajęcia zapewniające zdobycie wiedzy z różnych obszarów, uczenie różnych praktycznych umiejętności oraz rozwijanie kompetencji społecznych. Zajęcia mają na celu wszechstronny rozwój uczniów oraz takie przygotowanie do pełnienia ról społecznych, aby mogli w przyszłości jak najlepiej funkcjonować i w jak najbardziej możliwy sposób zintegrować się ze środowiskiem.
Zajęcia rozwijające komunikowanie się powinny służyć nabywaniu języka i umiejętności porozumiewania się w bliskim i dalszym środowisku w mowie, w piśmie i w każdy możliwy dla ucznia sposób.
Zajęcia rozwijające kreatywność służą rozwijaniu wyobraźni, zainteresowań, motywacji do działania i aktywności twórczej uczniów oraz wyrażaniu przeżyć i emocji za pomocą dostępnych dla nich środków wyrazu, także artystycznych, praktycznych i technicznych.
Wychowanie fizyczne to zajęcia rozwijające sprawność i kondycję fizyczną. Ważne jest, by po zakończeniu nauki w szkole uczniowie byli jak najlepiej przygotowani do samodzielnego podejmowania działań na rzecz aktywności fizycznej i własnego zdrowia.
Etyka to zajęcia, podczas których nauczyciel wprowadza uczniów w świat wartości, w którym najprostszym i najlepiej dla nich rozpoznawalnym jest pojęcie dobra. Nauczyciel krok po kroku powinien uwrażliwiać uczniów, ukierunkować na dobro i zachęcać do jego poszukiwania we wszelkich przejawach. Głównym celem zajęć etyki jest kształtowanie pozytywnego nastawienia wobec omawianych zagadnień dotyczących człowieka, jego najbliższego otoczenia (rodziny, przyjaciół, kolegów, dzieci, osób starszych, osób niepełnosprawnych itp.), środowiska przyrodniczego, stosunku do własnych uczuć, motywacji i określonych sytuacji życiowych.
Metody pracy:
- ćwiczeniowe
- oglądowe
- działań praktycznych
- podające
- zabawowe
Formy pracy:
Organizacyjną formą pracy z uczniem jest lekcja (praca grupowa i zbiorowa). Uczeń uczestniczy w niej wraz z innymi uczniami w klasie. Inne formy: indywidualna praca z dzieckiem.
Treści nauczania
Realizowane treści nauczania zostały ujęte w trzy obszary tematyczne:
- ja
- ja i otoczenie
- to, co mnie wspiera
Treści nieobowiązkowe oznaczono szarym paskiem.
I. Ja.
1. Budowanie własnej tożsamości:
· kształtowanie świadomości własnego „ja” i budowanie własnej tożsamości;
· kształtowanie świadomości własnego ciała i orientacja w jego schemacie;
· kształtowanie orientacji w przestrzeni;
· kształtowanie identyfikacji z płcią;
· uczenie się rozumienia zmian ciała w cyklu życia;
· uczenie się i identyfikacja własnych danych osobowych (adres zamieszkania, adres placówki);
· kształtowanie świadomości własnej niepełnosprawności i ograniczeń, które mogą z niej wynikać;
· uczenie się określania własnych mocnych stron i trudności;
· poznawanie dokumentów osobistych i rozumienie do czego są one przydatne.
2. Jedzenie:
· sygnalizowanie głodu i pragnienia w sposób zrozumiały dla otoczenia;
· uczenie się spożywania pokarmów płynnych, półpłynnych, stałych;
· kształtowanie funkcji gryzienia;
· uczenie się dokonywania wyboru pokarmów i kolejności podania pokarmu;
· uczenie się wyrażanie swojej opinii na temat posiłku i sposobu jego spożywania;
· uczenie się posługiwania się sztućcami;
· uczenie się nalewania i przelewania płynów;
· uczenie się nakładania posiłków;
· uczenie się i doskonalenie umiejętności estetycznego spożywanie posiłków;
· uczenie się pomagania przy nakrywaniu stołu;
· uczenie się sprzątania miejsca spożywania posiłków;
· uczenie się dokonywania zakupów żywności;
· uczenie się samodzielnego przygotowywania posiłków z wykorzystaniem prostych przepisów.
3. Ubieranie się:
· kształtowanie wzorców ruchowych umożliwiających aktywne uczestnictwo w czynności ubierania/rozbierania się;
· uczenie się zakładania i zdejmowania odzieży i obuwia;
· uczenie się określania zakresu pomocy potrzebnej podczas ubierania/rozbierania się – formułowanie i przekazywanie prośby o pomoc;
· uczenie się dobierania odzieży stosownie do pogody, sytuacji, okoliczności, pory dnia, wieku;
· samodzielne dokonywanie wyboru ubrania;
· ocenianie czystości odzieży;
· uczenie się dbania o czystość odzieży;
· uczenie się dokonywania wyborów przy zakupie odzieży.
4. Higiena osobista:
· uczenie się oceniania stanu czystości ciała;
· stosowanie zabiegów higienicznych: mycie, wycieranie, pielęgnacja rąk, twarzy, całego ciała, dbałość o włosy;
· uczenie się dbania o higienę jamy ustnej;
· dbanie o higienę intymną (ze szczególnym uwzględnieniem higieny podczas okresu dojrzewania);
· korzystanie z przyborów toaletowych i kosmetyków;
· dokonywanie zakupów przyborów toaletowych i kosmetyków;
· opanowanie nawyków higienicznych (toaleta, mycie rąk);
· przestrzeganie zasad intymności podczas czynności higienicznych.
5. Potrzeby fizjologiczne:
· zgłaszanie potrzeb;
· samodzielne załatwianie potrzeb;
· zachowanie intymności podczas korzystania z toalety;
· dbanie o czystość w toalecie i łazience.
6. Sygnalizowanie samopoczucia:
· sygnalizowanie i określanie doświadczanego dyskomfortu lub miejsca dolegliwości bólowych;
· rozpoznawanie stanów emocjonalnych u siebie i innych osób;
· reagowanie w sytuacjach trudnych emocjonalnie, konfliktowych i niebezpiecznych.
II. Ja i otoczenie.
1. Ja – członek rodziny.
1) moja rodzina:
· określanie swojego miejsca w rodzinie (jestem dzieckiem, bratem, siostrą, jedynaczką, wnuczką itp.),
· nazywanie członków swojej rodziny i rozumienie ich ról w rodzinie,
· udział w zajęciach w domu,
· podejmowanie obowiązków w domu,
· rozumienie i nazywanie relacji i więzi między członkami rodziny,
· przestrzeganie zasad panujących w rodzinie,
· poznanie pracy i zajęć członków rodziny,
· udział w świętach i tradycjach rodzinnych,
· przestrzeganie kultury życia codziennego,
· poznanie problemu choroby i śmierci bliskich osób, przeżywanie żałoby;
2) moje miejsce zamieszkania:
· poznanie i korzystanie z adresu domowego,
· określanie wyglądu swojego mieszkania domu,
· poznawanie rodzaju i funkcji pomieszczeń w domu,
· poznawanie wyposażenia mieszkania,
· poznawanie rodzajów aktywności wykonywanych w domu,
· uczenie się dbania o wygląd mieszkania i zachowania porządku,
· poznawanie otoczenia domu (miejsca użyteczności publicznej, park, ogród i in.), uczenie się korzystania z tego otoczenia,
· uczenie się troszczenia się o zwierzęta domowe.
2. Ja – uczeń.
1) moja klasa:
· poznawanie swoich nauczycielek/nauczycieli, rozumienie roli jaką pełnią,
· poznawanie koleżanek i kolegów nawiązywanie relacji z nimi, koleżeństwa, przyjaźni,
· rozróżnianie swojego miejsca klasie,
· przestrzeganie zasad panujących w klasie,
· poznawanie i przestrzeganie struktury dnia,
· przestrzeganie norm współżycia w grupie,
· uczenie się współuczestnictwa i współpracy podczas zabawy i zajęć;
2) moja szkoła:
· poznawanie i wykorzystywanie w różnych sytuacjach nazwy i adresu szkoły,
· poznawanie osób pracujących w szkole, ich funkcje i role, nawiązanie z nimi relacji,
· poznawanie rodzajów i funkcji pomieszczeń szkolnych,
· poznawanie i korzystanie z wyposażenia szkoły,
· przestrzeganie zasad i norm panujących w szkole,
· podejmowanie różnych aktywności w szkole,
· udział w uroczystościach i imprezach,
· poznawanie i przestrzeganie zwyczajów szkolnych, poznawanie i korzystanie z otoczenia placówki.
3. Ja – w rozmowie:
· przyswajanie języka i doskonalenie rozwoju mowy;
· uczenie się porozumiewania się w formie dialogu; poznawanie zasad prowadzenia rozmowy;
· wdrażanie do komunikowania się z zastosowaniem wspomagających i alternatywnych metod komunikacji – AAC: gesty, mimika, zdjęcia, obrazy, znaki przestrzenno-dotykowe, symbole, pismo, urządzenia i oprogramowanie wspomagające komunikację (dla uczniów niekomunikujących się werbalnie lub ze znacznymi ograniczeniami w tym zakresie);
· udział w wydarzeniach klasowych i szkolnych, także z zastosowaniem urządzeń głosowych – prostych komunikatorów, urządzeń wysokiej technologii;
· uczenie się i doskonalenie wyrażania własnego zdania;
· wdrażanie do stosowania form grzecznościowych i komplementów w życiu codziennym;
· uczenie się budowania komunikatów wieloelementowych;
· uczenie się przekazywanie informacji, dawania komuś instrukcji;
· uczenie się wyjaśniania swojego zachowania i mówienia o planach;
· uczenie się zdobywania informacji, zadawanie pytań;
· uczenie się pracy z tekstem, w tym branie udziału w „czytaniu uczestniczącym”, komponowanie własnych tekstów, w tym relacji, ogłoszeń, listów i podań.
4. Ja – członek społeczności lokalnej:
· poznawanie sąsiadów, znajomych rodziny i ich ról społecznych;
· poznawanie i korzystanie z miejsc użyteczności publicznej;
· poznawanie regionu, tradycji, obyczajów;
· poznawanie ważnych i ciekawych miejsc w swojej miejscowości;
· udział w lokalnych świętach i uroczystościach;
· korzystanie ze środków komunikacji lokalnej i przestrzeganie zasad korzystania z nich;
· poznawanie organizacji społecznych działających na rzecz osób z niepełnosprawnościami;
· władze samorządowe i instytucje lokalne, poznawanie ich zadań wobec osób niepełnosprawnych (ułatwienia, likwidacja barier).
5. Ja – członek społeczeństwa:
· rozumienie przynależności do kraju, regionu, narodu;
· poznanie barw i symboli narodowych;
· poznawania organów władzy państwowej;
· poznawanie ważnych urzędów i instytucji;
· udział w świętach narodowych, religijnych, okolicznościowych;
· obserwowanie i udział w ważnych wydarzeniach w kraju;
· poznawanie ważnych, ciekawych miejsc w Polsce;
· poznawanie ważnych dokumentów prawnych – Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych.
6. Ja i przyroda:
· rozpoznawanie pór roku i zjawisk im towarzyszących;
· poznawanie świata roślin, ich znaczenia, prowadzenie upraw i prac ogrodniczych;
· poznawanie świata zwierząt, hodowla, opieka;
· wdrażanie do zachowań proekologicznych.
7. Moje zdrowie:
· uczenie się dbałości o zdrowie – różnicowanie pojęć: „człowiek zdrowy”, „człowiek chory”;
· uczenie się przestrzeganie zasad higieny – mycia rąk, mycia owoców i warzyw, korzystanie z czystych naczyń, itd.;
· uczenie się dobierania produktów spożywczych do poszczególnych posiłków;
· poznawanie i przestrzeganie zasad zdrowego trybu życia;
· uczenie się dbałości o odpowiednią pozycję podczas pracy oraz dobre oświetlenie; rozumienie znaczenia snu oraz odpoczynku;
· poznawanie pracy lekarzy różnych specjalności i pielęgniarek;
· rozumienie konieczności przeprowadzania badań profilaktycznych – wizyta u lekarza pierwszego kontaktu, stomatologa, ginekologa itp.
8. Ja w chorobie:
· uczenie się rozpoznawania pierwszych objawów przeziębienia;
· uczenie się przestrzegania zasad higieny podczas zachorowania;
· wdrażanie do prawidłowego zachowania się podczas wizyty u lekarza/lekarzy różnych specjalności oraz podczas pobytu w szpitalu;
· poznawanie przebiegu badań lekarskich;
· zawiadamianie innych o złym samopoczuciu własnym lub drugiej osoby.
9. Ja jako konsument:
· poznawanie różnych rodzajów sklepów – planowanie i robienie zakupów;
· poznawanie wartości pieniędzy i sposobów ich pozyskiwania;
· uczenie się umiejętności płacenia za towar lub usługę;
· uczenie się korzystania z kalkulatora w miejscach zakupów;
· uczenie się rozpoznawania daty ważności produktów;
· poznawanie spraw załatwianych w banku, korzystanie z karty płatniczej;
· poznawanie i korzystanie z restauracji, kawiarni – posługiwanie się menu, zamawianie, płacenie;
· poznawanie i korzystanie z poczty – wysyłanie listów i paczek, odbieranie przekazu pocztowego itp.;
· poznawanie i korzystanie z usług fryzjera – wybieranie fryzury, płacenie za usługę;
· poznanie i korzystanie z zakładu fotograficznego – przygotowanie się do zdjęcia, pozowanie, odbiór zdjęcia, płacenie;
· poznanie i korzystanie z różnych wypożyczalni – rozpoznawanie miejsc, w których można coś wypożyczyć (książki, stroje), stosowanie zasady zwrotu na czas i opłaty;
· inne (w zależności od potrzeb).
10. Ja w świecie techniki:
· uczenie się obsługiwania aparatu telefonicznego – włączanie, wyłączanie;
· uczenie się wybierania lub wskazywania numerów do bliskich, do siebie oraz numerów alarmowych;
· uczenie się wysyłania i odbierania SMS;
· uczenie się posługiwanie się prostymi narzędziami (nożyczki, młotek, śrubokręt, obcążki, miarka itp.);
· uczenie się korzystania z zaawansowanych urządzeń technicznych;
· uczenie się obsługiwania urządzeń RTV i AGD ułatwiających życie codzienne (radio, telewizja, odkurzacz, suszarka do włosów, kuchnia mikrofalowa, zmywarka, pralka itp.).
11. Ja w świecie technologii informacyjnej:
· uczenie się i doskonalenie obsługiwania komputera – korzystanie ze standardowych i specjalistycznych urządzeń peryferyjnych i programów;
· uczenie się rysowania i malowania na ekranie z wykorzystaniem podstawowych funkcji przybornika edytora graficznego (np. Paint);
· uczenie się tworzenia prostych pism użytkowych (np. listów, ogłoszeń, podań) z wykorzystaniem edytora (np. Word lub edytory znaków graficznych stosowanych w AAC);
· uczenie się obsługiwania prostych gier edukacyjnych;
· uczenie się korzystania z przeglądarek internetowych;
· uczenie się obsługiwania skrzynki pocztowej – wysyłanie i odbieranie e-maili;
· wdrażanie do zachowania bezpieczeństwa przy korzystaniu z sieci internetowej – zwracanie uwagi na wirusy, nieodpowiednie treści, niebezpieczne wiadomości, wyłudzanie danych poufnych, fałszywe sklepy, osoby poznane w sieci, hejt.
12. Ja w bezpiecznym świecie:
· uczenie się dostrzegania czynników i sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu (w tym także zagrożenia ze strony innych osób, używanie alkoholu, środków odurzających);
· uczenie się i doskonalenie umiejętności zachowania się w sytuacjach trudnych i niebezpiecznych (dotyczących siebie i innych);
· poznawanie odpowiedzialnych za bezpieczeństwo ludzi (Straż Pożarna, Policja, Wojsko Polskie, Straż Miejska, pracownicy ochrony);
· poznawanie i korzystanie z ważnych numerów alarmowych;
· wdrażanie do rozumienia i unikania zagrożeń;
· uczenie się zachowania bliskości i dystansu w relacjach z innymi ludźmi;
· uczenie się prawidłowego zachowywania się w środkach komunikacji;
· poznawanie nietypowych i nagłych sytuacji, które mogą się zdarzyć w domu, szkole, na ulicy, w innych miejscach;
· wdrażanie do przestrzegania zasad bezpieczeństwa podczas posługiwania się różnymi urządzeniami w domu i w szkole;
· posługiwanie się identyfikatorem lub opaską identyfikacyjną w życiu codziennym;
· uczenie się rozpoznawania i rozumienia znaków drogowych, symboli, oznaczeń w różnych miejscach, itp.
13. Ja w świecie kultury i rozrywki:
· wdrażanie do korzystania z ośrodków i instytucji kultury;
· uczenie się właściwego zachowania w różnych miejscach i sytuacjach (teatr, kino, muzeum, wystawy, koncerty itp.);
· wdrażanie do udziału w różnych formach twórczości (formy parateatralne, muzykowanie, zajęcia plastyczne, imprezy itp.);
· uczenie się tworzenia własnych prac artystycznych (obrazy, kompozycje, projekty fotograficzne i filmowe, odgrywanie ról itp.).
14. Mój czas wolny:
· wdrażanie do zabawy z udziałem innych osób;
· uczenie się, co można robić w swoim czasie wolnym;
· uczenie się dokonywania wyboru sposobu spędzania czasu wolnego;
· uczenie się dokonywania wyboru, z kim chce się spędzać czas wolny?
15. Będę dorosły:
· rozumienie, że ma się 18 lat, będzie się miało 18 lat i co to znaczy?
· rozumienie procesu dojrzewania;
· planowanie swojej przyszłości;
· korzystanie z pomocy doradcy zawodowego;
· doskonalenie umiejętności określania własnych wiadomości i umiejętności;
· wdrażanie do posługiwania się dokumentem dorosłości – dowodem osobistym, rozumienie kiedy jest on przydatny;
· wdrażanie do rozumienia, co to znaczy, że jest się odpowiedzialnym;
· uczenie się bycia asertywnym;
· uczenie się dbania o siebie i pomagania innym.
III. To, co mi pomaga.
1. Czynniki środowiskowe (leki, rodzina, środowisko znajomych, przyjaciół, pomoce i urządzenia wspomagające funkcjonowanie komunikacji itp.). Wdrażanie do właściwego korzystania z zaopatrzenia ortopedycznego i oprzyrządowania ułatwiającego funkcjonowanie (okulary, aparaty słuchowe, kule, trójnogi, balkoniki, wózki inwalidzkie, ortezy, kaski itp.).
2. Działania nauczycieli i specjalistów wspierające ucznia w zakresie:
· rozwijania komunikacji;
· rozpoznawania emocji i radzenia sobie z nimi;
· doskonalenia motoryki małej;
· doskonalenia motoryki dużej;
· doskonalenia przetwarzania zmysłowego;
· rozwijania samodzielności;
· usprawniania procesów poznawczych (uwaga, spostrzeganie, pamięć, myślenie);
· rozbudzania i podtrzymywania motywacji do różnych działań;
· rozwijania i podtrzymywania zainteresowań;
· rozwijania i doskonalenia technik szkolnych (czytania, pisania, liczenia).
IV. Ewaluacja programu
Przewidywane umiejętności wynikają z celów szczegółowych. Skuteczność podjętych działań w ramach realizowanego programu będzie monitorowana poprzez codzienną obserwację ucznia i notowanie spostrzeżeń, a także analizę wytworów ucznia. Wyniki obserwacji posłużą do opracowania okresowej wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia i ewentualnej modyfikacji programu.